Sau khi giành được độc lập, chính quyền non trẻ và nhân dân ta phải đối mặt với tình thế vô cùng khó khăn, thù trong, giặc ngoài, kinh tế kiệt quệ. Có thể nói rằng vận mệnh dân tộc “ngàn cân treo sợi tóc”.

Để xây dựng chính quyền thì dân phải no, dân phải có học vì vậy nhiệm vụ “chống giặc dốt” “chống giặc đói” được đặt lên hàng đâù. Thanh niên chính là lực lượng được Bác giao nhiệm vụ trọng đại này. Và từ đó cả nước bùng lên phong trào dạy và học chữ quốc ngữ, đến hết năm 1946 đã có hơn 2,5 triệu người thoát nạn mù chữ.

Cùng việc đó, Đoàn Thanh niên Cứu quốc đã vận động hàng triệu đoàn viên thanh niên, học sinh, sinh viên lập nên hàng nghìn đội thanh niên xung phong “Tăng gia sản xuất”. Vận động quyên góp cứu đói, thực hiện nhà nhà có “Hũ gạo cứu đói”, “Ngày đồng tâm nhịn ăn” để chia sẻ cho đồng bào đang bị đói.

Với khẩu hiệu “Không một tấc đất bỏ hoang”, “Tấc đất, tấc vàng”, phong trào thi đua sản xuất dấy lên ở khắp các vùng nông thôn, đồng bằng, trung du miền núi và ở các thành phố, thị trấn. Hàng nghìn đoàn viên, thanh niên tổ chức thành những đội sản xuất đi khai hoang, phục hóa ruộng đất, bảo vệ đê điều, trồng cây lương thực ngắn ngày. Những hoạt động tích cực của đoàn viên, thanh niên đã góp phần nhanh chóng khôi phục sản xuất nông nghiệp, đẩy lùi nạn đói.