Miền Bắc được hoàn toàn giải phóng tiến hành hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục kinh tế, phát triển văn hoá xã hội, miền Nam tiếp tục đấu tranh thực hiện nhiệm vụ cách mạng dân tộc dân chủ, tiến tới thống nhất nước nhà.

Ngày 19/10/1955, Ban Bí thư Trung ương Đảng ra Nghị quyết đổi tên Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam thành Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam.

Từ 25/10 đến 4/11/1956, Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ II tổ chức tại Nhà lớn Hà Nội với 479 đại biểu thay mặt cho gần nửa triệu đoàn viên. Đại hội được đón Bác Hồ tới thăm và nói chuyện với Đại hội. Đại hội đã phát động phong trào “Lao động kiến thiết tổ quốc và đấu tranh thống nhất nước nhà”.

– Thực hiện nghị quyết của đại hội,trên mặt trận nông nghiệp, hàng triệu đoàn viên, thanh niên tham gia khai hoang, phục hoá, chống bão lụt, hạn hán để cứu lúa với khẩu hiệu “Vắt đất ra nước, thay trời làm mưa” và “Nghiêng đồng đổ nước ra sông” nhờ đó cứu được hàng vạn ha lúa bị úng ngập hoặc khô hạn.

– Trong công nghiệp, thanh niên là lực lượng đi đầu trong việc khôi phục hệ thống giao thông bị chiến tranh tàn phá, như khôi phục tuyến đường sắt Hà Nội – Mục Nam Quan.

Đại hội Đoàn toàn quốc lần III tháng 3 năm 1961 được diễn ra tại Hà Nội. Tham dự Đại hội với 677 đại biểu thay mặt cho hơn 1 triệu đoàn viên. Đại hội vinh dự được đón Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tổng Bí thư Lê Duẩn đến dự.

Đại hội đã phát động phong trào “Xung phong tình nguyện vượt mức kế hoạch 5 năm lần thứ nhất”. Đây là phong trào hoạt động kinh tế lớn đầu tiên của Đoàn và phong trào thanh niên.

Đại hội đại biểu Đoàn toàn quốc lần thứ III từ ngày 23/3-25/3/1961 quyết định lấy ngày 26/3/1931 là ngày thành lập Đoàn.