Năm 1941, Đội Nhi đồng Cứu quốc (nay là Đội TNTP Hồ Chí Minh) được thành lập. Từ ngày ấy đến nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng và được Đoàn TNCS phụ trách, tổ chức Đội càng ngày càng phát triển. Theo từng thời kỳ, Đội đã đổi tên cho phù hợp với yêu cầu của cách mạng và nguyện vọng của thiếu niên, nhi đồng như Đội Nhi đồng Cứu quốc, Đội Thiếu niên Tháng Tám, Đội Thiếu niên tiền phong Việt Nam và ngày 30/01/1970 thể theo nguyện vọng của thiếu niên, nhi đồng cả nước, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ra Nghị quyết cho Đội được mang tên Bác Hồ kính yêu: Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh.
Tháng 10/1951, Trung ương Đoàn TNCQ Việt Nam cử cán bộ về trường Trung học kháng chiến Hùng Vương (Phú Thọ) triển khai xây dựng thí điểm tổ chức Đội Thiếu nhi Tháng Tám. Sau gần 8 tháng triển khai đã có 14 thiếu niên xuất sắc nhất của trường đã được chọn tham gia buổi lễ kết nạp Đội và đeo khăn quàng đỏ.
Chị Phạm Thị Nguyệt Uyển và chị Nguyễn Phi Loan là hai đội viên phân đội 3-5b – Đội Thiếu niên Tháng Tám trường Trung học Hùng Vương (Phú Thọ). Các chị là hai trong số những thiếu niên đầu tiên được vinh dự đeo khăn quàng đỏ và triển khai nghi thức Đội trong đợt thí điểm đầu tiên của Trung ương Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam dịp rằm tháng Tám năm 1953.
Chiếc khăn quàng đỏ có hình tam giác, màu đỏ như là một góc lá quốc kỳ, nhuốm máu bao anh hùng liệt sĩ đã hy sinh trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Trải qua thời gian, chiếc Khăn quàng đã bị bạc màu, ố vàng nhưng giá trị vẫn nguyên vẹn. Cạnh dưới khăn quàng dài 100cm, chiều cao 30cm, mỗi cạnh dài khoảng 58,3cm.
Từ đó đến nay, Đội viên đeo khăn quàng đỏ khi đến trường, sinh hoạt Đội và tham gia các hoạt động của Đội. Khăn quàng đỏ đã trở thành biểu tượng và cũng là đồng phục của Đội viên Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh. Đeo khăn quàng đỏ, đội viên tự hào về Tổ quốc, về Đảng Cộng sản Việt Nam, về Bác Hồ vĩ đại, về nhân dân Việt Nam anh hùng và nguyện phấn đấu để trở thành đoàn viên Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.
(bấm vào hình ảnh hiện vật trên đây để xem chi tiết)
@Bảo tàng Tuổi trẻ Việt Nam